Op deze pagina staan naast een ruim artikel over het notensysteem ook de volgende onderwerpen:
De veroordeling van Gerard Ubaghs; Sjefke de Rolducien; de film -De Kleine Republiek- van Stassen; de priester kunstenaar Gerard Slits; het boekje Herinnering van Emile Coenders; het boekje - L'élève Chrétien-; de piano van Pothast en het rode poortje.
Het notensysteem is een controle-systeem dat lang gefunctioneerd heeft om de meute jongens in het gareel te houden, vandaar dat deze pagina dat als aanduiding heeft.
Het systeem bonnes notes perdues van 1831 tot 1940
Vaak heb ik oudere rolduciens gesproken op reünies; velen hadden levendige herinneringen aan de "noten" die je kreeg als je kattenkwaad en meer uithaalde; Het blijkt dat er op Rolduc een controle systeem is geweest van 1831 tot 1940 dat ervoor zorgde dat de jeugd zich aan het reglement hield; het waren niet alleen surveillerende priesters maar ook oudere studenten die het kattenkwaad en erger in boekjes noteerden; die overtredingen werden verzameld en dan tijdens het diner op zaterdag of zondag door de directeur persoonlijk voorgelezen; je werd publiekelijk door de directeur aan de schandpaal genageld en dat kon zeker pijn doen. Ook kwam het voor dat studenten bij ernstig vergrijp ten overstaan van een groep leraren terecht werden gewezen of zelfs van Rolduc werden gestuurd. In 2013 heb ik me met dat thema met veel plezier overigens, bezig gehouden; het bleek dat redelijk veel boeken met de "noten" nog aanwezig waren in het RHCL. Ook heb ik de jaarboeken onderzocht op sporen van dat systeem. Het hierbij gevoegde pdf-je is het resultaat. Advies, sla hoofdstuk twee even over en vergeef me de zeker aanwezige fouten tegen de Franse taal. Nog dit: bonnes notes perdues (er is iets goeds verloren) verwijst m.i. naar de leer van de theodicee van Augustinus en Thomas van Aquino, het privatio boni. Je beschouwt het kwaad als het afwezig zijn van het goede; op die manier bestaat het kwaad niet als substantie. Het kwaad mag natuurlijk niet door God geschapen zijn.
Nieuwe kijk op veroordeling Gerard Ubaghs door studie van Dr. Johan Ickx
Gerard Ubaghs en Arnold Tits waren professor filosofie op Rolduc II; ze kenden elkaar goed. Nadien zijn ze naar Leuven vertrokken en daar professor filosofie en theologie geworden. De leer van Ubaghs is veroordeeld in 1866. Onlangs heeft Johan Ickx in zijn proefschrift deze veroordeling opnieuw bekeken. Ubaghs verdient eerherstel en wordt een filosoof van wereldformaat genoemd.
Sjefke de Rolducien
Een paar weken geleden was ik met een kleinzoon op Rolduc en bij het beeldje vroeg hij: Opa wie is dat? Ik heb hem verteld dat ik dat was. Hij geloofde het niet want hij had me nog nooit in zo'n broek zien lopen en zo'n grote linkerhand had ik ook niet. Eerder, op het voorplein bij het standbeeld van Ailbertus viel hem op dat deze een kerkje op zijn arm droeg. Ik vertelde dat Ailbertus eerst een maquette van de kerk maakte om daarna de kerk met de goede verhoudingen in steen te bouwen. Ailbertus maakte diepe indruk op hem; hij wil ook architect worden. Tot zover mijn kleinzoon.
Op vrijdag 10 oktober 1980 werd het beeld "Sjef de Rolducien" onthuld; het is toen aangeboden namens de studenten van Rolduc III. Het beeld is gemaakt door beeldhouwer Godfried Pieters. Hans Schoenmaker, de voorzitter van het reüniecomité van Rolduc III en directeur Stassen hebben toen een toespraak gehouden. Hierna de toespraak die Stassen gehouden heeft bij de onthulling van Sjef.
De Kleine Republiek
Hier de film gerestaureed door het Limburgs Museum uit Venlo op Youtube; er komt een aantal metaforen voor gerelateerd aan het Rolducse onderwijs: het studeren in de studiezaal en het maken van een proefwerk in een klas. Tevens een docentenvergadering waarin bepaald wordt of een student het wel of niet gehaald heeft. Sommigen bungelen aan een zijden draadje en halen het net.
Gerard Slits 1829 -1888
Gerard Slits was priester, kunstenaar en tekenleraar op Rolduc; Hij was een goede vriend van Bernard Pothast en heeft diens composities vaak van tekeningen voorzien. Bekend van hem is -Rolduc in vogelvlucht- uit 1865, een mooie en informatieve tekening waarop veel details van Rolduc te zien zijn. Hij heeft de verlichting ontworpen voor de kerk; directeur Stassen heeft een lamp tot schemerlamp laten omwerken die nu in de rococo-bibliotheek staat. Het raam boven de ingang van het grote carré is door Gerard ontworpen. Een biechtstoel aan de linkerzijde als u de kerk binnenkomt heeft hij ontworpen. Ook heeft hij de vroegere aula op het voorplein van schitterende schilderingen voorzien; hij ontwierp vele decors voor toneelvoorstellingen. Op de ''herengang'' hangt een reproductie van de afstamming van het koningshuis van Karel de Grote, ook dat heeft hij getekend.
Een geschilderd portret van hem en een portret van zijn broer Pieter hangt vlak bij de rococo-bibliotheek. Op Rolduc is van Gerard een oude glasplaat waarop hij vrij jong is. Hierbij een levensbeschrijving geschreven door P.A.M Geurts over de broers Pieter en Gerard Slits. Gerard en Pieter liggen direct vooraan begraven op het kerkhof te Rolduc.
Het boekje -Herinnering - van Emile Coenders
Emile Coenders is in Maastricht geboren en woonde in Gulpen; hij was op Rolduc van 1864-1868. Hij heeft zijn herinneringen aan Rolduc middels een boekje uitgegeven; het boekje is informatief over het leven op het Rolduc van die tijd. Hierboven bij mijn beschrijving over het -noten- systeem op Rolduc heb ik er dankbaar gebruik van gemaakt.
Geniet gewoon van het boekje van Emile Coenders. Betrek er eventueel afbeelding 13 op bladzijde 101 bij uit het gedenkboek 1843-1943 dat geeft de toestand van de gebouwen weer voor 1872. Merk op de crypte er toen anders uitzag; ze was smaller. De eetzaal waarover Emile schrijft was waar nu de brasserie is; de brasserie van nu heeft 5 vensters, de eetzaal van voor 1872 had 7 vensters. De recreatiezaal was het zaaltje rechts naast de trap naar de bel, het had 3 ramen; het zaaltje daarnaast met 2 ramen was de biljartzaal. In het voornoemde gedenkboek leest u op pagina 112 dat in 1910 de muur ertussen verwijderd is zodat een grote studiezaal van 5 vensters ontstond. De grote eetzaal die er nu nog is naast de brasserie ontstond pas in 1876. Wellicht neemt u er ook de tekening van Gerard Slits - Rolduc in Vogelvlucht- uit 1865 bij, deze staat als afbeelding 12 op bladzijde 100 van het gedenkboek. Wellicht is Emile een van de studenten die Gerard op de grote cour getekend heeft.
Het gedeelte Rolduc uit het boekje van Emile Coenders
|
|
Bladzijde 124-125 opnieuw.
|
|
L'élève chrétien uit 1904 uitgegeven door R. Corten
Hierna de eerste drie bladzijden uit het stichtelijke Latijn-Frans missaal van 509 bladzijden dat waarschijnlijk elke student kreeg op Rolduc rond 1900. Het boekje is vrij zeldzaam. B.A. Pothast heeft het boekwerkje helemaal gecorrigeerd en gecontroleerd. Er staan allerlei morele wetenswaardigheden in hoe een christelijke leerling zich heeft te gedragen [een soort reglement]; een kalender met katholieke feestdagen; Rolducse gezangen; teksten i.v.m de mis...In ieder geval leerden de leerlingen Latijn en Frans ervan; het Frans was tot omstreeks 1910 de voertaal op Rolduc. De eerste afbeelding toont, jawel zwevend, de heiligen Lucia, Daphne en Norbertus; geknield is de heilige Gerlachus. De Latijnse tekst slaat op Johannes 20:23 ..Zo gij iemands zonden vergeeft, dien worden zij vergeven; zo gij iemands zonden houdt, dien zijn zij gehouden..... Op het tweede blad zijn links de deugden Geloof, Hoop en Liefde te herkennen en rechts Prudentie, Rechtvaardigheid, Kracht en Matigheid. Nog steeds goede levenswijsheden. En uiteraard de tekst Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven. Welke definitie van waarheid we moeten nemen wordt in het midden gelaten: waarheid als onverborgenheid, coherentie, correspondentie...? Uiteraard een mooie tekening van het instituut Rolduc.
De rode poort van klein Rolduc en de piano van Pothast
Naast de grote aula is een poort; zolang ik al op Rolduc kom, sinds 1962, is die poort groen geschilderd; toch werd het vroeger de rode poort genoemd. Het verbaasde me toen ik er over las in Pothast 's muzikale biografie; dat is als hij in mei 1851 een nieuwe piano koopt van het merk gebroeders Berden, voor 788 3/4 franc, bij Limmers in Aken. Limmers bezorgt de piano en onder begeleiding van Pothast en portier Huntjens dragen vier knechten van Rolduc het geval op de vier hoeken op hun schouders door de porte rouge Rolduc binnen; Pothast is blij dat hij niet meer op die 'rot' piano van Rolduc hoefde te spelen en nu een eigen en blijkbaar goed instrument heeft. Wat zoeken op internet leert: Die firma van de bankier Francois Berden uit 1840 is niet zomaar een pianobouwer; hij had succes op de wereldtentoonstelling in 1851 in Londen en in 1855 behaalde hij op de wereldtentoonstelling te Parijs de eerste prijs met zijn rechte piano's; rond 1864 nam zijn neef Francois-Hubert Berden, geboren 1818 te Kerkrade, het bedrijf over. Volgens Pothast had deze op het Luikse Rolduc gezeten. De wereld was toen ook al klein blijkbaar. Die porte rouge is blijkbaar al erg oud 1730 af te leiden uit het jaartal dat in steen is gehouwen boven de poort.
