Deze pagina gaat over de Rolduciens Joseph Cuypers en  Paul Mutsaerts. Joseph Cuypers en Paul Mutsaerts hebben op de Katholieke Hoogere Burgerschool te Rolduc gezeten; de opleiding bestond sinds 1872 en was de eerste Katholieke. De eerste Rijks Hoogere Burgerschool te Groningen was al gesticht in 1864.   Joseph Cuypers behoorde tot een van de eersten die op de HBS te Rolduc kwamen en Paul Mutsaerts was een van de laatsten van de HBS; we gaan hier nader in op die interessante maar vaak onderbelichte opleiding.

Joseph Cuypers op Rolduc in de periode sept 1872 - juli 1879

Hierna , de foto van de leerlingen van de HBS in het schooljaar 1876; Joseph Cuypers staat er op, vlakbij directeur Everts rechts van hem. Joseph zit dan in de derde klas, voor de tweede keer Zijn kleinzoon Pierre Cuypers, heeft hem op de foto aangewezen. Hierna zijn de foto's opgenomen.  Ook Henri Hellebrekers staat er op; als u wat meer over hem wil weten zie dan bij Pothast.

Bekend is het HBS leerprogramma te Rolduc van 1874-1875, iets naar beneden is het als pdf opgenomen; het is een indrukwekkend programma; het is een vijf jarig curriculum; uit de leerlingen administratie echter blijkt dat de opleiding bestaat uit zes jaar, het laatste jaar werd individueel met hulp van leraren, gebruikt als voorbereiding op het examen.

We hebben het leerplan van de jaren 1874-1875 en het is aan te nemen dat dat programma uit 74-75 geldt voor de hele periode dat Joseph op Rolduc was. Naast de vakken en inhouden worden de gebruikte boeken en lesuren vermeld. Men krijgt nog een beter beeld van de opleiding als men de boeken via google  raadpleegt.  Ik heb er een aantal op deze website gezet als pdf.

Dat het een zware opleiding is blijkt uit het volgende: ik heb voor de jaren dat Joseph op Rolduc was een tabel gemaakt met het aantal leerlingen per klas:

Joseph doubleert in de derde klas; hij doet als enige van Rolduc eindexamen in Maastricht [mondeling] met nog 11 andere studenten van de HBS Maastricht en de HBS Roermond; Joseph is de beste van de twaalf. Wat opvalt in de tabel hierboven is dat de doorstroming zeer slecht is; dat er in de tweede klas veel instromers zijn, wellicht van het seminarie. In ieder geval kan men concluderen dat het een zware opleiding is.

Rolduc rond 1865 zoals getekend door Gerard Slits, de tekenleraar van Joseph.

De 63 geslaagden in de periode 1872-1891.

Pothast heeft de geslaagden in de periode 1872-1891 op één pagina opgeschreven: in 72-73: 2 Theodore Ariens uit Utrecht en Ferdinand van Horn uit Padang; in 73-74: 1 , te weten Louis Keuller  geboren in 1854 [deze schrijft een herinnering aan de HBS in het jaarboek, is op deze pagina opgenomen] ; geen afgestudeerden in 74-75; in 75-76: 3; in 76-77:2; in 77-78:5; in 78-79: 1 te weten Joseph Cuypers; in 79-80: 3; in 80-81: 4; in 81-82: 5; in 82-83: 5; in 83-84: 3; in 84-85: 2; in 85-86: 5; in 86-87: 3; in 87-88: 7; in 88-89: 6; ; in 89-90:1 en in 90-91:5. Kortom een schitterende opleiding maar een zeer slecht rendement. Men kan hier vele vragen bij stellen maar wij laten het bij deze constatering, het gaat ons om Joseph.

Joseph slaagt in 1879; er zijn 12 leerlingen uit Limburg die eindexamen doen: 6 uit Maastricht, 5 uit Roermond en 1 uit Rolduc; Joseph slaagt als beste van deze twaalf. Hiernaast een bericht in de Maasbode van 5 augustus 1897.

Studiecijfers zijn bijna niet bewaard gebleven. Wel zijn gedrukte boekjes bewaard gebleven uit die periode waarin genoteerd staat wie welk prijzen behaald heeft.  In het boekje van 12 augustus 1878 staat over Joseph die in de vijfde klas zit: hij behaalt een prijs voor de doctrine chrétienne, de cours supérieur [godsdienst onderwijs; men treft deze cursus achter het HBS programma aan in het lesprogramma van het Duitse Instituut [de HBS heet het Hollands Instituut]; het betreft de Cathechismus Romanus en een Grossere Katechismus van Bernard Overberg [een bekende pedagoog / didacticus uit Munster]; het gaat over de sacramenten; Joseph behaalt de prijs in de Langue Française, de Histoire, de Géographie en Dessin. Merk op dat het leerboek voor geschiedenis is geschreven door zijn oom Alberdink Thijm; dat hij in de vijfde klas Athalie van Racine leest. Joseph heeft samen met Henri Hellebrekers tijdens twee opvoeringen in de aula op het voorplein in Athalie gezongen. 

In het jaar ervoor dat hij in de vierde klas zit behaalt hij prijzen voor doctrine chrétienne, de cours intermédiaire , commerce en weer voor de twee vakken dessin. De jaren daarvoor heb ik niet bekeken, maar ook daar zal hij wel prijzen hebben behaald, zeker als hij de derde klas voor d etwee keer doet.

Nu wat meer over het vak handtekenen en rechtlijnig tekenen; bedenk dat Joseph hierin uitblonk en in deze vakken 6 jaar * 40 weken * 3 uur = 720 uur les heeft gehad.  

Dit laatste, de prijsvermelding voor …Dessin…vind ik zeer interessant en het heeft zeker te maken  men zijn latere beroep van architect; men kan hierboven in het programma van de HBS zien wat het inhoudt , het is apart opgenomen na de vijfde klas; handtekenen wordt in elke klas 1 uur gegeven per week en rechtlijnig tekenen in de eerste klas 1 uur en in ieder der hogere klassen 2 uur. Ik weet  zeker dat dit vak gegeven werd door Gerard Slits.

Gerard Slits is een interessant figuur en zal Joseph zeker geboeid hebben ; het is dan ook Gerard die Joseph deze prijs toekent; merk op dat er destijds in de vijfde maar 6 leerlingen zaten dus het contact met de leraren zal vrij intensief geweest zijn.

In het zelfde prijzenboekje is sprake van Dessin linéaire en Dessin à main levée in de derde klas. Bedenk dat Gerard Slits contacten had met het atelier Cuypers en dat hij heus wel wist welke achtergrond Joseph had.

Hier enige foto's : helemaal rechts boven een foto waarschijnlijk uit het jaar 1879 samen met de leerlingen die toen in de 5-de klas zaten; de priesters zijn directeur Everts en Moubis. Volgende rij links: Joseph gelijk aan de foto rechtsboven; helemaal rechts Joseph tijdens een reunie op Rolduc. Hij was op reunie in 1893, 1931, 1934 en 1938. De foto waar hij op de cour loopt is van de reunie 1938. Helemaal beneden zijn beroemde vader Petrus Cuypers [1827 - 1921Roermond] en moeder Antoinette  Alberdingk Thijm [1829 Amsterdam -1898 Roermond] en een jeugdfoto van Joseph zoals hij wel als kleine jongen op Rolduc kwam in 1872; hij was toen 11 jaar. De foto is ontvangen van zijn kleinzoon, Pierre Cuypers.

We willen natuurlijk weten waar de foto uit 1879 is gemaakt op Rolduc; welnu..de rechter-foto in de rij hierna is de foto waar het om gaat; het is duidelijk dat die op dezelfde plek is gemaakt als de middelste foto; let nu op 2 de 'nep-zuilen' in het metselwerk direct rechts naast het raam links. Dat raam is verder naar achteren dan de overige twee. Die nep-zuilen lijken naast elkaar te staan maar dat is bedrog; de linker is op een achterliggende muur en de rechter op een muur verder naar voren. Kijkt u op de foto helemaal links uit 1895-1897 dan is er maar 1 plek waar men zo'n foto kan maken, namelijk een paar meter rechts van de arbeider met de kruiwagen in het midden; hij staat  dichtbij directeur Corten.  De zuidelijke achtergrond van de plek is er nu niet meer want vroeger was het klein carre groter dan tegenwoordig.  Maar het is duidelijk waar Joseph stond.

Zijn moeder rond 1858 zoals er een tekening is van haar in het Cuypershuis te Roermond; zij was onder meer een kunstzinnige vrouw en kon o.a  zeer goed zingen. Ook Joseph kon heel goed zingen volgens Pothast; Joseph heeft twee keer meegezongen in Athalie van Racine.

Zangkwaliteiten van Joseph Cuypers in het toneelstuk Athalie van Racine.

Pothast heeft een lijst gemaakt van zangers die hij bijzonder vond; welnu Joseph staat daar ook bij; Joseph heeft gezongen in het toneelstuk Athalia van Racine op muziek gezet door Pothast opus 69. Joseph heeft gezongen tijdens het directeursfeest van 24 juni 1875 en tijdens de prijsuitreiking van 8 augustus 1876. Tijdens deze laatste uitvoering noteert Pothast dat Joseph samen met Hellebrekers, Merkelbagh en Volkheimer de coryfeeen zijn en de kinderstemmen vertegenwoordigen. Uit de beschrijving is duidelijk dat deze prijsuitreiking een groot feest geweest is.

In de uitvoering van 1875 bij het directeursfeest zingt Joseph een alt stem samen met van Berckel, Volkheimer en van de Loo.  Pothast is in zijn nopjes over deze uitvoering. De uitvoeringen vonden plaats in de oude aula op het voorplein. Gerard Slits heeft de decors gemaakt. Aan zo'n uitvoering gaan zo'n twee maanden voorbereiding vooraf; samen met de leraren en leerlingen wordt intensief geoefend. Er ontstaat zo een fijne band tussen allen. Als Joseph als hij ouder is, terugdenkt aan zijn leven op Rolduc dan herinnert hij zich de uitvoeringen van Athalia. Behalve Pothast hebben  Mendelssohn en Handel  het stuk ook op muziek gezet.

De oude aula op het voorplein zoals beschilderd door Gerard Slits en waar het stuk Athalie van Racine opgevoerd werd in de tijd van Joseph..

De partituur van Athalie van Pothast in arrangement voor piano

en de Franse tekst van Racine.

athalie van racine.pdf (7.3MB) athalie van racine.pdf (7.3MB) Athalie van Pothast.pdf (84.24MB) Athalie van Pothast.pdf (84.24MB)

Hierna een overzicht van de aantallen leerlingen op de HBS [het Hollands Instituut] het Duits Instituut en het seminarie en filosofen; de gegevens zijn ontleend aan de HBS leerlingen lijsten, de Annales van Pothast en zijn muzikale biografie; Pothast was lang leraar op het Duits instituut. Kolom 4 is bepaald uit de andere juiste kolommen. Uit een leerlingenlijst van de HBS uit het schooljaar 78-79 blijkt dat Pothast in zijn Annales ook de normalisten meetelt; dus Pothast telt in de Annales alle leerlingen op Rolduc in enig jaar. Bedenk ook dat de aantallen in enig jaar enigszins fluctueren. De aantallen op het seminarie incl. filosofie heb ik gecorrigeerd met 30, in het jaar 78-79 zijn er 31 normalisten. In de rij 78-79 heb ik de aantallen genoteerd uit de voornoemde leerlingenlijst.  

De HBS van Joseph Cuypers te Rolduc.

De HBS te Rolduc werd gesticht in 1872 en het was de eerste Katholieke HBS; de eerste Rijks HBS werd gesticht in Groningen in 1864; ook in Roermond ging in 1864 een Rijks Hogere Burgerschool van start.

Hier hebben we een aantal zaken verzameld die duidelijk een licht werpen op het lesprogramma van de HBS te Rolduc in de tijd dat Joseph er was. De toelichting staat in de eerste kolom.

Het HBS programma te Rolduc 1874-1875 , het zal wel gelden gedurende de hele periode dat Joseph op Rolduc was	HBS 74-75 Rolduc.pdf (2.12MB) HBS 74-75 Rolduc.pdf (2.12MB)
vergelijkbaar eerste Rijks-HBS Groningen, 1874-1875; let op lessentabel. Op Rolduc vergelijkbaar. Uren staan bij Rolduc genoteerd bij de vakken.	Programma_van_het_onderwijs_aan_de_Rijks.pdf (985.85KB) Programma_van_het_onderwijs_aan_de_Rijks.pdf (985.85KB)
vergelijkbaar HBS Groningen 1868-1869.	Programma_van_het_onderwijs_te_geven_aan.pdf (821.12KB) Programma_van_het_onderwijs_te_geven_aan.pdf (821.12KB)
Toegevoegd ter vergelijking :  Het programma van de 5-jarige HBS, de 4-jarige Handelsschool en het 6-jarige Gymnasium en de 2-jarige Filosofie rond 1910 te Rolduc.	programmas rond 1910.pdf (132.4MB) programmas rond 1910.pdf (132.4MB)
enige leerboeken gebruikt op Rolduc
Hoogere Algebra, Versluys. 1872, Vijfde klasse.	Beginselen_der_hoogere_algebra_met_vraag.pdf (1.1MB) Beginselen_der_hoogere_algebra_met_vraag.pdf (1.1MB)
Nieuwe handleiding tot de geschiedenis der Nederlanden, Verzijl, oud-professor seminarie Rolduc. 1868, Vierde klasse.	Nieuwe_handleiding_tot_de_geschiedenis_d.pdf (8.44MB) Nieuwe_handleiding_tot_de_geschiedenis_d.pdf (8.44MB)
Beginselen der theoretische en toegepaste mechanica, van der Ven. 1868, Vierde klasse.	De_beginselen_van_de_theoretische_en_toe.pdf (4.43MB) De_beginselen_van_de_theoretische_en_toe.pdf (4.43MB)
Gronden der beschrijvende meetkunst, Ghijben. 1869, Vierde klasse.	Gronden_der_beschrijvende_meetkunst_voor.pdf (18.87MB) Gronden_der_beschrijvende_meetkunst_voor.pdf (18.87MB)
Leerboek der meetkunde, van Geer. 1879, Tweede klasse.	Leerboek_der_meetkunde.pdf (4.07MB) Leerboek_der_meetkunde.pdf (4.07MB)
Lobatto's leerboek der rechtlijnige en bolvormige driehoeksmeting. Uit 1869. Derde klasse.	Lobatto_s_leerboek_der_rechtlijnige_en_b.pdf (6.58MB) Lobatto_s_leerboek_der_rechtlijnige_en_b.pdf (6.58MB)
Beknopt leerboek der scheikunde, Roscoe. 1873, Derde klasse.	Beknopt_leerboek_der_scheikunde.pdf (21.75MB) Beknopt_leerboek_der_scheikunde.pdf (21.75MB)
De beginselen der kosmographie, van der Ven. 1873, Vierde klasse.	De_beginselen_der_kosmographie.pdf (7.08MB) De_beginselen_der_kosmographie.pdf (7.08MB)
Eerste beginselen der plantenkunde, Oudemans. 1871, Derde klasse.	Eerste_beginselen_der_plantenkunde.pdf (11.9MB) Eerste_beginselen_der_plantenkunde.pdf (11.9MB)
Leerboek der natuurkunde, Steyn Parve. Zie beneden waar hij in een artikel schrijft voor de Dupuis tekenmethode te Maastricht. 1860, Derde klasse.	Leerboek_der_natuurkunde.pdf (28.69MB) Leerboek_der_natuurkunde.pdf (28.69MB)
Nederland , zijne provinciën en koloniën, Kuyper. 1868, Vierde klasse.	Nederland_zijne_provinciën_en_koloniën.pdf (8.3MB) Nederland_zijne_provinciën_en_koloniën.pdf (8.3MB)
Catechismus, Bernard Overberg. 1807 Godsdienstonderwijs.	Catechismus_der_christelijke_catholijke.pdf (19.4MB) Catechismus_der_christelijke_catholijke.pdf (19.4MB)

Tekenonderwijs op de HBS

Hier hebben we een aantal boeken en foto's verzameld die moeten duidelijk maken wat het vak handtekenen en rechtlijnig tekenen inhouden.  De foto's van de tekenlokalen zijn voor 1925; de objecten die er te zien zijn scheppen zekere duidelijkheid. In Maastricht op de HBS hanteerde men de methode van de gebroeders Alexander en Ferdinand Dupuis. Ik weet niet of dat te Rolduc ook gebeurde maar het geeft zeker inzicht in het vak waar het hier om gaat. 

De methode Alexander en Ferdinand Dupuis voor tekenen toegepast te Maastricht door Steyn Parve. Deze is ook auteur van een boek over natuurkunde, zie boven.	Eenige_bladzijden_over_het_natuurteekene.pdf (4.53MB) Eenige_bladzijden_over_het_natuurteekene.pdf (4.53MB)
De methode van Teekenonderwijs van de gebr. F en A. Dupuis in Maastricht. 1852.	De_methode_van_teekenonderwijs_van_de_Ge.pdf (3.39MB) De_methode_van_teekenonderwijs_van_de_Ge.pdf (3.39MB)
Handleiding rechtlijnig teekenen, Springer. 1871.	Handleiding_bij_de_voorbeelden_tot_oefen.pdf (6.33MB) Handleiding_bij_de_voorbeelden_tot_oefen.pdf (6.33MB)
Lijst van hulpmiddelen getoond op een tentoonstelling te Utrecht in 1872 voor het middelbaar onderwijs. Een zeer interessante catalogus, zie  zeker groep H hand- en rechtlijnig teekenen op  pagina 77-91.	Tentoonstelling_van_hulpmiddelen_bij_het.pdf (14.59MB) Tentoonstelling_van_hulpmiddelen_bij_het.pdf (14.59MB)

Een mooi artikel over Gerard Slits en zijn broer Pieter;

slits pieter en gerard.pdf (8.35MB) slits pieter en gerard.pdf (8.35MB)

Gerard Slits [1829-1888], de tekenleraar van Joseph Cuypers.

Zoals Rolduc er nagenoeg uitzag in de tijd van Joseph. Vanuit het oosten, foto uit 1892, het oude Muller orgel en het Gotische koor.

Boven: voorblad uit het gedenkboek 1893; let bijvoorbeeld op de spreuken van de abten en bisschoppen; er staat veel op; Beneden: zoals Rolduc er uitzag ten tijde van Joseph Cuypers	Helemaal boven: uit het boek uit 1893; er staat dat dat de situatie is in 1892; in deze cel de grote eetzaal; zie hiernaast voor opmerkingen daarover.	Boven: men ziet duidelijk op het noorden  dat de nieuwe eetzaal al is gebouwd; deze werd in augustus 1878 in gebruik genomen; de afbraak van het gedeelte tussen de watertoren en de oude eetzaal [de huidige kanunnik] werd aangevangen 25 maart 1877; de eerste steen werd gelegd door Everts 10 mei 1877; hieruit volgt dat Lodewijk van Deyssel , die met Pasen 1878 van Rolduc ging, de nieuwe grote eetzaal nooit gezien heeft en dat Joseph Cuypers  er wel een klein jaar van gebruik heeft gemaakt.  Zie ook foto hiernaast.

Architect Ir Joseph Cuypers in het Rolducse Jaarboek

Deelname aan het 50 jarig jubileum in 1893 , een verslag in de Tijd; Joseph vervangt zijn vader die ziek is; hij krijgt de eer om de altaarsteen in te metselen. U treft het verslag aan in de krant de Tijd van zaterdag 12 augustus bij de kolom helemaal rechts bij binnenland. De daar genoemde  -rode poort- is de nu groene poort tussen de huidige aula en de zuidvleugel op de grote cour.	feest 1893.pdf (2.76MB) feest 1893.pdf (2.76MB)
Herinnering aan zijn Rolducse jaren van maart 1921 overschaduwd door het sterven van zijn vader.	RJ 1921 pg 067 tm 068.pdf (765.29KB) RJ 1921 pg 067 tm 068.pdf (765.29KB)
Herinnering aan Jan Sterck bij diens overlijden in het jaarboek van 1941.	JFM Sterck.pdf (2.33MB) JFM Sterck.pdf (2.33MB)
Een zeer goede indruk door Keuller betreffende de eerste jaren van de HBS, de HBS van Joseph.	RJ 1922 pg 067 tm 074.pdf (3.92MB) RJ 1922 pg 067 tm 074.pdf (3.92MB)
Het in memoriam bij overlijden te Meerssen op 20 januari 1949.	RJ 1949 pg 102 tm 112.pdf (4.99MB) RJ 1949 pg 102 tm 112.pdf (4.99MB)

Paul Mutsaerts

op Rolduc van 1933 - 1939

Dit houten gedenkbord  hangt tussen de twee grote studiezalen als men richting de grote cour loopt links aan de muur. Ik denk dat bijna niemand weet waarom dat er hangt.  Paul Mutsaerts , hij was al overleden toen men het bord plaatste, was mede een drijvende kracht achter de vriendschap van deze personen.  Over hem is van alles te vertellen. In oktober 1980 is er op 10 en 11 oktober een reünie geweest waar tussen de circa 180 deelnemers 3 klasgenoten van de HBS-A 1939 aanwezig waren. Er is toen het idee geboren om over te gaan op een jaarlijkse  klasse reünie.  Initiatiefnemers waren: Piet Willemsen, Paul Mutsaerts, Theo Adriaansens, Tom Verdijk, Pierre Cremers, Andre van Hapert, Paul Sorbi en Lasso Bubenik. De heren zijn toen jaarlijks bij elkaar gekomen bij elkaar of  andere gelegenheden: o.a. in Wenen [bij Mannus Nijdam], Wageningen en Maastricht [Fort Sint Pieter en l'Empereur]. De laatste jaarlijkse bijeenkomst lijkt te zijn geweest op 24 september 1998.

Over Paul Mutsaerts:  Hij is geboren op 4 april 1921 te Tilburg; hij trouwde en kreeg zes kinderen waaronder twee dochters. Na het behalen van HBS-A te Rolduc in 1939 volgde hij de Textielschool in Tilburg en volgde hij diverse management cursussen.  Van 1941-1944 volgde hij een praktijk opleiding tot confectiefabrikant in Arnhem; van 1944 - 1977 was hij directeur / eigenaar van het B.V. Confectiebedrijf P. Mutsaerts & Co te Arnhem; van 1977-1986 deed hij allerlei projecten als Management Consultant. Zijn hobby's waren: toneelspelen, fotograferen, zeilen, lezen en het 'mooie' aanschouwen. 

Vanaf 1980 kwamen zij met een aantal personen jaarlijks bij elkaar; ofwel bij iemand thuis of in een bijzondere gelegenheid; ook de echtgenotes gingen mee; in Wenen zijn ze ook geweest.  Naast het nostalgisch terugkijken naar Rolduc waren er ook zeer bijzondere gesprekken en eigenlijk is dat de reden waarom ik dat houten bord onder de aandacht wil brengen. De latere vriendschap vond zijn oorsprong op Rolduc in 1939 en een aantal jaren ervoor.

Bijzonder zijn twee bewaarde brieven: een van Laszlo Bubenik en een van Paul Mutsaerts. Zij waren al op leeftijd en ze hadden veel levenservaring opgedaan; Laszlo  had een zoon en dochter verloren, over het verlies van de zoon is in de brief sprake. Paul was failliet gegaan en dat vindt u ook in de brief terug. U kunt natuurlijk ook het werk van Cicero lezen over de Vriendschap en de Ouderdom; het werk over de vriendschap werd overigens op Rolduc in de laagste klassen in het Latijn gelezen.

Ik denk  dat de twee brieven die ik u hierbij doe evenveel wijsheid bevatten en het overdenken zeker waard zijn.

brief van Laszlo Bubenik

laslo.pdf (188.78KB) laslo.pdf (188.78KB)

brief van Paul Mutsaerts

mutsaerts.pdf (250.65KB) mutsaerts.pdf (250.65KB)

De vriendschap is ontstaan zeker al bij het afstuderen; ieder van hen had een foto van de eindexamenklas met daarop ieders handtekening.  De foto staat ook in het jaarboek 1939; de namen vindt u in het pdf-je hierbij. rechtsboven tweede van rechts is Paul.

klassefoto namen.pdf (224.81KB) klassefoto namen.pdf (224.81KB)

hier nog enige foto's van Paul toen hij op Rolduc zat en ook tijdens de jaarlijkse klasse reünies.

Paul Mutsaerts Rolduc			foto reünie 11 juni 1997
foto reünie 13 juni 1995	I Hbs 1933; Paul boven tweede van rechts.		Paul in vierde rij;een foto uit schooljaar 1933-1934

Op 31 januari 1938 bereikt Rolduc het bericht dat er een Oranje telg is geboren;  er wordt een boom gepland; te ere van prinsesje Beatrix.   Onlangs [juli 2018]  was ik op Rolduc en er staat bij die plek een zeer grote boom die gepland zou zijn in 1901 voor Juliana; koning Willem Alexander heeft daar een standbeeld [hardstenen paal]  onthuld; ik hoop dat het niet de boom is van zijn moeder.  Moet ik nog eens nagaan; er zijn ongetwijfeld veel foto's waarop de bomen te zien zijn in velerlei stadia. 

Hierna een mooie foto met de weg naar Rolduc zoals velen hem nog kennen; het is een zondagswandeling met de hoofdleraar Metzemakers.  Hij staat ook op de eindexamenfoto. Paul neemt de foto. Paul maakte heel veel foto's in een  heel groot album die de periode 1933-1939 dekken.

Helemaal links  een bijzondere foto van het chambrette van Charles Gonzalez ; het bijzondere is de foto's van vrouwen aan de wand; ik had destijds [62-65] foto's van Brigitte Bardot aan de wand, maar dat werd me niet in dank afgenomen.